Kapitan Czart. Przygody Cyrano de Bergerac

Autor: Louis Gallet

Tytuł oryginału: Le Capitaine Satan

Tłumaczenie: Witold Gomulicki

Wydawnictwo: MG

Rok wydania: 2017

   Od chwili gdy w zapowiedziach wydawnictwa MG ukazał się „Kapitan Czart. Przygody Cyrana de Bergerac” Louisa Galleta kusiło mnie by sięgnąć po tę książkę. Uwielbiam stare powieści i choć literatura przygodowa nie należy do moich ulubionych odmian, to jednak mam do niej pewną słabość. Co najważniejsze, powieść, choć dość schematyczna, nie zawiodła mnie ani trochę.

   Sawiniusz Cyrano de Bergerac to autentyczna postać. Żyjący w siedemnastym wieku pisarz i filozof o bujnym życiorysie był inspiracją dla wielu twórców. Jednym z nich był Louis Gallet, który uczynił z niego głównego bohatera powieści. Znany w paryskim świecie pod pseudonimem Kapitan Czart, Cyrano de Bergerac jest człowiekiem w średnim wieku o sporych zasobach finansowych i ustabilizowanej sytuacji życiowej. Jednym z jego zajęć jest pisanie utworów scenicznych, które niejednokrotnie stają się pretekstem do licznych pojedynków, w które się wplątuje. Jest awanturnikiem, który nie puści płazem najmniejszej nawet ujmy na honorze. Z drugiej strony cechuje go spore poczucie sprawiedliwości i łagodności okazywanej nawet względem wrogów. Jest postacią nietuzinkową i godna podziwu, równie często budząc wśród ludzi uwielbienie jak i nienawiść.

   Fabuła powieści oparta jest o intrygę związaną z zaginionym i cudem odnalezionym dziedzicem rodu de Lembrat. Ścierają się tu interesy prawowitego dziedzica nazwiska z tym, który nosił je do tej pory, a którego prawa potwierdził umierający ojciec. Pomiędzy nimi oboma znalazł się przyjaciel umierającego na początku powieści hrabiego de Lembrat – Cyrano de Bergerac. Poeta za wszelka cenę poszukuje kompromisu między dwoma synami i robi wszystko by uchronić nazwisko zmarłego hrabiego przed hańbą, jednak charakter starszego z braci oraz postać jego narzeczonej, uniemożliwiają pokojowe rozwiązanie.

   Jest to typowa powieść przygodowa, więc na brak akcji nie można narzekać. W książce dzieje się dużo i intensywnie, a nagłe zwroty akcji są częste, choć konsekwentnie wynikające z rozgrywających się wydarzeń. Jak przystało na typowego przedstawiciela gatunku, w książce nie zabrakło wątku romansowego, w którym losy kochających osób są niepewne, a perspektywa szczęśliwego zakończenie niejednokrotnie wydaje się bardzo odległa. Cyrano de Bergerac jest bezpośrednio zaangażowany w rozgrywające się wydarzenia i to na nim spoczywa odpowiedzialność za szczęśliwe zakończenie intrygi.

   Bohaterowie zostali przedstawieni dość schematycznie. Mamy wspaniałego Cyrana de Bergerac, człowieka o licznych przymiotach, któremu wszystko się udaje. Znajdziemy tu nikczemnego Cygana, jaki nie cofnie się przed niczym, by wywrzeć zemstę za urojone krzywdy. Nie brakuje tu również interesownego sługi, gotowego do każdej podłości, byle tylko dobrze za nią zapłacono. Są tu również interesujące postacie kobiece, które choć mają znacznie mniejsze możliwości działania, również odgrywają kluczowe role. Relacje między bohaterami nie są może zbyt głębokie i wielopoziomowe, jednak są realistyczne i naturalne. I choć takie schematyczne podejście do przedstawionych postaci może nieco irytować, to jednak nie przeszkadza zbytnio, gdyż taka a nie inna ich kreacja jest dokładnie tym, czego można oczekiwać po tej powieści.

   W książce nie znajdziemy zbyt wielu opisów, gdyż główny nacisk narracji położony jest na prezentacji wydarzeń, jednak nie sposób pominąć tła obyczajowo-społecznego w jakim się one rozgrywają. W powieści przedstawiono zarówno świat francuskiej szlachty, której życie towarzyskie przez większą część czasu koncentruje się w Paryżu, jak i obyczaje Cyganów, którzy odgrywają znaczącą rolę w rozwoju intrygi. Ukazano też, choć dość powierzchownie, zwyczaje związane z wymiarem sprawiedliwości w siedemnastowiecznej Francji.

   Książkę czyta się znakomicie. Niezbyt skomplikowany ale i nie nazbyt prosty język oraz dość bogate słownictwo sprawiają, że kolejne strony odwraca się z prawdziwą przyjemnością. Liczne dialogi zostały napisane bardzo dobrze, dokładnie oddają charaktery rozmówców. Wyraźnie zaznaczono rozróżnienie między szlachetnie urodzonymi bohaterami a licznie występującymi tu cyganami, czy osobami o niższym statusie społecznym.

   „Kapitan Czart. Przygody Cyrana de Bergerac” to typowa, ale i bardzo dobra powieść przygodowa. Znajdziemy w niej wszystko, czego można oczekiwać po tego typu literaturze. Wartką akcję, dobrze wykreowanych bohaterów i bogate tło historyczo-obyczajowe. Dla miłośników gatunku jest to wręcz pozycja obowiązkowa, ale powinna spodobać się każdemu kto lubi dobrą, lekką powieść, której lektura może nie zmusza do refleksji, ale daje mnóstwo przyjemności.

Za książkę serdecznie dziękuję portalowi Sztukater.