Harda

Autor: Elżbieta Cherezińska
Cykl: Harda. Tom I

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Rok wydania: 2016

   Elżbieta Cherezińska zasłynęła wśród czytelników pisząc powieści historyczne o Piastach i początkach Państwa Polskiego. Nieco tylko mniej znanym cyklem jej autorstwa jest Północna droga, którego akcja usadowiona jest w średniowiecznej Skandynawii. W powieści "Harda" autorka łączy pasję do historii Polski i zamiłowanie do północnych klimatów, a jej główną i tytułową bohaterką jest córka Mieszka I, koronowana na królową Szwecji, Danii, Norwegii i Anglii.

   Powieść rozpoczyna się wraz z chrztem Polski. Mieszko I, odrzucając dawne wierzenia i wchodząc w związek małżeński z czeską księżniczką Dobrawą, sprawił, że Europa zaczęła liczyć się z państwem Polskim. Dość szybko następuje przeniesienie akcji około dwudziestu lat do przodu, a głównymi postaciami książki stają się Świętosława i Bolesław – dzieci Mieszka I i Dobrawy. Polityczne sojusze są główną osią, wokół której toczy się fabuła powieści, spychając na dalsze plany pozostałe wątki. 

   Oprócz wspomnianej wcześniej polityki w powieści poruszony jest również konflikt między chrześcijaństwem a dawnymi wierzeniami. Dotyczy to w znacznie mniejszym stopniu Słowian, niż Skandynawów. Tam konflikt między nowym „słabym” Bogiem, a dawnym, silnym panteonem jest niezwykle wyrazisty i wprost przekłada się na prowadzoną politykę.

   Trudno o powieść całkowicie pozbawioną wątków miłosnych i te znajdziemy tu również. Elżbieta Cherezińska prezentuje różne rodzaje miłości, zawsze jednak zdominowane przez polityczną konieczność. W związku z tym uczucia między bohaterami zostają zepchnięte na drugi plan i sprowadzone do nierealnych marzeń, z których postacie, chcąc, nie chcąc, rezygnują.

   Świętosława dominuje w powieści i nawet gdy wydarzenia nie dotyczą jej bezpośrednio, to mają na nią mniej lub bardziej pośredni wpływ. Córka Mieszka I jest kobietą nietuzinkową, dumną i nieugiętą, wspaniałą dziedziczką sławnego i silnego ojca. Nie bez powodu przyległ do niej przydomek Harda, gdyż Świętosława z uporem i konsekwencją dąży do osiągnięcia własnych celów, a gdy okoliczności zmuszają ją, by się ugięła, Sigrida Storada znajduje sposoby, by przekuć je do własnych celów. Jednak nawet ona, nie jest wolna od słabości, a tą jest Olav Tryggvason, z którym połączyła ją silna namiętność.

   Nie sposób pominąć drugoplanowe postacie, wśród nich wyróżnia się wspomniany wcześniej norweski dziedzic korony - Olav, a także Sven Widłobrody, będący królem Danii. Równie ważny jest Bolesław – syn i dziedzic Mieszka I, którego historia obdarzyła przydomkiem Chrobry. Wszyscy trzej są mężczyznami ambitnymi i żądnymi sukcesów. Konsekwentnie dążą do realizacji własnych planów, które pozwolą im poszerzyć władzę jaką dysponują. Zostali przedstawieni jako silni i nieugięci w czym nie różnią się od tytułowej bohaterki powieści.

   Narracja powieści jest prowadzona naprzemiennie z perspektyw różnych bohaterów, czasem jest to Świętosława, czasem któryś ze skandynawskich królów innym razem przyrodnie siostry Hardej, czy postacie o mniejszym znaczeniu dla fabuły. Dzięki temu zabiegowi poznajemy jak na rozgrywające się wydarzenia zapatrują się wszyscy, którzy biorą w nich udział. Jednak ich refleksje nie zajmują zbyt wiele miejsca, gdyż głównym narzędziem, jakim posługuje się autorka, by przedstawić fabułę, są dialogi. To one całkowicie dominują w powieści, znacząco przewyższając liczbę opisów. Nadaje to sporej dynamiki akcji, rozgrywające się w przeciągu kilkunastu lat, jednak kosztem odwzorowania i kreacji świata.

   Język jakim posługuje się Elżbieta Cherezińska jest bardzo przyjemny i nie sprawia problemów w odbiorze. Brak nadmiernej ilości środków stylistycznych i stosunkowa prosta konstrukcja zdań powoduje,  że książkę czyta się bardzo szybko. Choć pojawiają się tu archaizmy i zapożyczenia, to najczęściej ich znaczenie wynika z kontekstu lub zostaje wyjaśnione, dzięki czemu nawet czytelnik nie dysponujący bardzo bogatym słownictwem nie ma problemów z lekturą. Prostota języka odbija się negatywnie na klimacie powieści, gdyż przedstawione wydarzenia śledzimy bez większych emocji a jedynie z zaciekawieniem co będzie dalej.

   "Harda" to pierwszy tom poświęcony Sigridzie Storadzie, słowiańskiej księżniczce, która zdobyła uznanie i sławę jako szwedzka królowa. Silne osobowości przedstawione w powieści są jej ogromnym plusem, tym bardziej, że nie sposób mówić tu o wyraźnych antagonistach. Bohaterowie zostali przedstawieni w taki sposób, że można sympatyzować z każdym z nich. W książce zdecydowanie brakuje bardziej drobiazgowej kreacji świata, która pozwoliłaby lepiej wczuć się w opisywane wydarzenia. Zyskuje na tym dynamika powieści, jednak nie sposób nie odnieść wrażenia, że coś się również traci.

Recenzja powstała na potrzeby portalu Insimilion.