Terry Pratchett. Życie i praca z magią w tle

Autor: Craig Cabell

Tytuł oryginału: Terry Pratchett. The Spirit of Fantasy

Tłumaczenie: Elżbieta Gepfert

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Rok wydania: 2015

Stron: 280

   Craig Cabell napisał książkę poświęconą sir Terry'emu Pratchettowi w 2012 roku, jednak w Polsce publikacja ukazała się po śmierci twórcy „Świata Dysku”. Nie jest to biografia pisarza, jak sugerować może okładka i tytuł, a raczej wnikliwa analiza jego twórczości i próba zbliżenia się do sposobu patrzenia na świat tego wielkiego humanisty.

   Autor skupił się na powieściach, jakie kolejno wydawał sir Terry Pratchett. Począwszy od zupełnie nowatorskiego „Dywanu”, poprzez „Warstwy wszechświata” (znane również jako „Dysk”) i „Ciemną stronę słońca” aż do pierwszej książki osadzonej w „Świecie Dysku” - „Koloru magii”. Craig Cabell dokładnie analizuje początkowe powieści Pratchetta, odnajdując w nich drogę, która poprowadziła pisarza wprost do stworzenia tak wyjątkowego uniwersum jak dysk niesiony na grzbietach czterech słoni, stojących na żółwiu sunącym poprzez wszechświat. Udowadnia jak ważne w świetle późniejszych opowieści były właśnie te pierwsze, kształtujące styl pisarza i swobodę podejścia do najtrudniejszych nawet tematów.

   W książce znajdziemy też jednoznacznie zdefiniowane przez autora gatunki fantasy i science fiction oraz wyraźne zaszufladkowanie powieści sir Terry'ego do konkretnego typu literatury. Pratchett oba podgatunki fantastyki łączył w jedno, w swej twórczości często zacierając granice między jednym a drugim. Craig Cabell wspomina jakie znaczenie miało dla pisarza science fiction. Napisanie dwóch powieści, które z pewnością można zaliczyć do tego nurtu, jego zdaniem, było konieczne, by Pratchett porzucił ten gatunek, skupiając się stricte na fantasy, by w takim klimacie osadzić „Świat Dysku”. Nie do końca zgadzam się z tą teorią i myślę, że sir Terry również by się nie zgodził, gdyż granice między gatunkami zacierał bardzo chętnie i zawsze wspominał, że w zasadzie każda literatura jest fantastyką..

  

   Nagła śmierć sir Terry'ego Pratchetta zakończyła pewien etap w świecie literatury fantastycznej. Nikt tak jak on z pełną swobodą nie łamał utartych schematów, ani nie przemycał ważnych treści w bardzo przystępnie napisanych powieściach. Jego twórczość otworzyła drzwi dla licznych naśladowców, którzy niekoniecznie kopiując jego styl, często posługują się podobnymi zabiegami w swoich książkach. Craig Cabell podkreśla jak wielki wpływ na współcześnie tworzoną literaturę fantastyczną ma ścieżka przetarta przez Pratchetta.

   W tej książce znajdziemy również prawdziwe kompendium fanatycznego pratchettowego bibliofila i miłośnika. W aneksach natrafimy na pełną listę brytyjskich wydań powieści, wypis opowiadań publikowanych na łamach gazety „Bucks Free Press” jeszcze zanim światło dzienne ujrzał „Dywan”, spis filmów, jakie nakręcono na podstawie powieści Pratchetta oraz wspomnienie o licznych adaptacjach teatralnych jego książek. Lista ta została uzupełniona o dzieła wydane już po ujawnieniu się pierwszej wersji tej publikacji, jak choćby o czwartą części „Nauki Świata Dysku. Dnia gniewu”.

   Książka została napisana dość przystępnie, a drobiazgowe analizy wybranych powieści Pratchetta czyta się z ogromną ciekawością. Z pewnością po tej lekturze łatwiej będzie dostrzec głębię poszczególnych powieści „Świata Dysku” oraz zrozumieć ich wielowarstwowy przekaz. Autor skupił się na tym, jak  uniwersum dojrzewało, stając się coraz pełniejszym i z czasem znacznie mroczniejszym. Craig Cabell zwraca też uwagę, by nie bagatelizować książek nienależących do płaskiego świata, gdyż każda z nich w równej mierze świadczy o geniuszu pisarza. 

   Nie znajdziemy w tej publikacji żadnych smaczków czy tajemnic z życia sir Terry'ego Pratchetta. Nie jest to biografia, raczej pełen uznania hołd dla twórczości pisarza i chociaż z tezami jakie zawarł tu Craig Cabell nie zawsze można się zgodzić, to jednak nie sposób odmówić mu wnikliwego spojrzenia na jednego z najważniejszych brytyjskich twórców literatury fantastycznej.

Za książkę serdecznie dziękuję portalowi Insimilion.