Wdowiec Lovel

Autor: Wiliam Makepeace Thackerey

Tytuł oryginału: Lovel the widower

Tłumaczenie: Agnieszka Glinczanka

Wydawnictwo: Książka i wiedza

Rok wydania: 1976

   Wiliam Makepeace Tackerey znany jest z satyrycznej powieści Targowisko próżności. Wdowiec Lovel utrzymany jest w podobnym prześmiewczym klimacie, a na celowniku znalazły się średnie warstwy społeczne o ambicjach przerastających ich możliwości.

   Akcja powieści osadzona jest w XIX wieku, główną postacią jest narrator opowieści ukrywający się pod nazwiskiem Batchelor, przedstawiający historię swojego przyjaciela – tytułowego wdowca Lovel. Owdowiały mężczyzna jest majętnym człowiekiem, a całą swoją fortunę zawdzięcza skrupulatnie prowadzonym interesom. Kupieckie koneksje niezbyt odpowiadają jego teściowej - lady Baker, która jednak nie ma zamiaru rezygnować z gościnności zięcia i pod pretekstem niezbędnej opieki nad wnukami, nie opuszcza jego posiadłości. Kolejnymi postaciami opowieści są matka Lovela po drugim mężu nosząca nazwisko Bonnington, guwernantka Elżbieta Prior oraz jej matka.

   Narrator przedstawia niewielkie grono bohaterów w bardzo subiektywny sposób, kreując nam dość osobistą wizję każdej osoby. W przypadku niektórych wyraźnie piętnuje ich wady, w przypadku innych przymyka na nie oko. Stąd też dokładnie wiemy o wszelkich grzechach trzech starszych kobiet. Trafiamy na liczne przykłady zachłanności niemajętnej pani Prior, wygórowanych ambicji lady Baker oraz nadopiekuńczości pani Bonnington. Wyraziste charaktery wszystkich trzech kobiet powodują liczne konflikty, obnażające pełnię ich wad. Nieco życzliwszym spojrzeniem narrator obdarzył Lovela, jednak nie omieszkał ośmieszyć jego słabości, przez którą matka i teściowa weszły mu na głowę. Wprost nazywa go głupcem, pozwalającym, by kobiety robiły z nim co chcą. Jednak nawet Batchelor nie jest wolny od poddania się damskiemu urokowi, widać to najwyraźniej jego spojrzeniu na pannę Prior, której wady skrupulatnie wybiela. Przedstawia nam jej wyidealizowany obraz i dopiero okoliczności i wydarzenia pozwalają nam je zweryfikować.

   William Makepeace Tackerey w wspaniały sposób ośmiesza swoich bohaterów, a co za tym idzie wyśmiewa całą warstwę społeczną, do której należą. Narrator z jednej strony zarzeka się, by nie powiedzieć o postaciach złego słowa, z drugiej zaś nie ukrywa ich postępowania. Dzięki czemu mamy pełen obraz ich małostkowości i pretensjonalności. Równie wiele informacji wynosimy bezpośrednio z treści, jak i czytając między wierszami. Autor posługując się pierwszoosobową narracją i postacią Batchelora zbliża się do czytelnika, co powoduje, że możemy poczuć powiernikami i uczestnikami rozgrywających się wydarzeń.

Ze względu na pamiętnikarski charakter powieści trudno dokładnie prześledzić relacje w jakich związani są bohaterowie książki. O ile dogłębnie, choć jedynie jednostronnie możemy poznać je w przypadku Batchelora, o tyle o tym co dokładnie łączy innych bohaterów ze sobą możemy jedynie spekulować na podstawie rozgrywających się wydarzeń. Niemniej jednak dostajemy tak wiele przesłanek i jesteśmy świadkami niejednej kluczowej rozmowy, że bez problemu możemy dopowiedzieć sobie to, co nie zostało przedstawione wprost. Dzięki temu subiektywny obraz kreślony przez narratora nie wydaje się okrojony czy niepełny.

   Książka napisana została bardzo przyjemnym i stosunkowo łatwym w odbiorze językiem. Długie, wielokrotnie złożone zdania nie sprawiają zbyt wielkich problemów czytelnikowi. Myśl jaką chce przekazać narrator jest jasna i czytelna. Jest to bardzo ważne, gdyż jeśli chcemy mieć dokładny obraz przedstawionych wydarzeń i zaprezentowanych bohaterów, musimy się domyślić,co jeszcze kryje się między poprawnymi słowami Batchelora.

   Wdowiec Lovel to zabawna opowieść obnażająca ludzkie słabości. Nastawiona na krytykę tej części społeczeństwa, którą charakteryzuje nadmierna małostkowość i silna chęć wykazania się jako ktoś lepszy od innych, pozostaje do dziś aktualna. Wprawdzie nie znajdziemy już identycznych okoliczności, w jakich umiejscowiona jest fabuła powieści, jednak ludzkie wady i przywary pozostają niezmienne mimo upływu lat. Tematyka związków międzyludzkich i często skomplikowanych relacji jakie łączą nas z najbliższymi to kolejny ponadczasowy aspekt książki, który świadczy o jej uniwersalności.

   Powieść budzi dość zrozumiałe skojarzenia z Moralnością pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej. Wprawdzie jej akcja osadzona jest około pół wieku wcześniej, jednak przedstawiona charakterystyka mieszczaństwa sprawia, że nietrudno jest powiązać obie powieści ze sobą. Wdowiec Lovel jest godną polecenia opowieścią, w której znajdziemy inteligentną satyrę oraz ogromny dystans autora, krytykującego warstwę społeczną, do jakiej należał.