Wilki

Autor: Adam Wajrak

Wydawnictwo: Agora

Rok wydania: 2015

   Wilki to dość mocno wyeksploatowany temat w popularnej od kilku lat literaturze przyrodniczej, a książka Adama Wajraka jest jedną z podstaw, które to wyczerpanie tematu rozpoczęła. Jego „Wilki” idealnie wpisały się w rosnącą popularność książek poświęconych naturze, zwierzętom i roślinom. A ponieważ sam główny bohater tej książki to zwierzę budzące pełen przekrój emocji, nic więc dziwnego, że świetnie napisana pozycja Adama Wajraka zdobyła rzesze entuzjastów.

    Wilk to zwierzę, które prawie nigdy nie było człowiekowi obojętne. Budziło zarówno podziw jak i nieracjonalny lęk. Przez stulecia towarzyszyło ludzkości, znacząc swój ślad w kulturze, sztuce, przesądach i w końcu w nauce. Będący symbolem niezależności i wolności, wilk od wieków jest również czarnym charakterem, którym straszy się dzieci. I gdy z jednej strony znajdziemy legendę o Remusie i Romulusie wykarmionych przez waderę, z drugiej natrafimy na masowe rzezie wilczych watah, posądzanych o wyjątkową krwiożerczość – jak choćby udokumentowe historycznie zbiorowe polowanie na bestię z Gevaudan, będące kanwą filmu „Braterstwo wilków” Christophe’a Gansa. Ten sam wilk, w pieśniach Jacka Kaczmarskiego przerodził się w symbol prześladowanej wolności i niezależności.

   Adam Wajrak zdaje sobie sprawę z historycznego znaczenia wilka w kulturze i obyczajowości człowieka. Gdy jako młody dziennikarz trafia do białowieskiej puszczy pełen niedowierzania odkrywa, że w miejscowych wilk nie budzi praktycznie żadnych emocji. To zainspirowało go do poszukania źródła atawistycznego wręcz lęku człowieka przed wilkiem i w książce poświęcony temu został cały rozdział.

   Znajdziemy też w „Wilkach” rozdział poświęcony Kazanowi – imiennikowi krzyżówki wilka  z psem z powieści „Szara wilczyca” Jamesa Olivera Curwooda. To uratowany przed niechybną śmiercią lub niewolą Kazan przez kilka lat był medialną twarzą białowieskiego wilka, a zdjęcia z jego udziałem pojawiały się w wielu publikacjach. Los Kazana wyraźnie wskazuje, jak ciężką dolą jest dola wilka trzymanego w niewoli i jak trudnym jest udomowienie prawdziwego leśnego zwierzęcia. 

   W opowieści Adama Wajraka nie brakuje też wzmianek o ekologicznym znaczeniu tego dużego drapieżnika. Wspomniane zostaje jego miejsce w lesie i to jak wielką rolę odgrywa w ekosystemie. Nie zabrakło też burzliwej historii jego relacji z człowiekiem na ziemiach polskich. Stosunkowo niedawno wzięty ponownie w ochronę gatunkową wilk, miał w Polsce ciężkie chwile. A ponieważ wilk jako drapieżnik zawsze w części społeczeństwa będzie budzić niechęć, to i dzisiaj nie ma najlżejszego żywota, gdy w lasach działają kłusownicy.

   Kolejnym ważnym i niezwykle interesującym motywem jest opis naukowej działalności Nurii, żony autora, która przyjechała z Hiszpanii by w Puszczy Białowieskiej pisać pracę naukową o tym, co w lesie strefy umiarkowanej dzieje się z padliną. Puszcza jako jedno z niewielu miejsc w Polsce, mogąca się poszczycić obecnością dużych drapieżników siłą rzeczy stała się też idealnym miejscem do zbadania co dzieje się z resztkami z wilczego stołu. Fragmenty poświęcone temu, kto kolejno wita do stołówki, by dokończyć wilczy posiłek są niezwykle ciekawe i niosą ze sobą wiele interesujących informacji..

   Książkę czyta się wyśmienicie i wyraźnie widać, że jej autor pracuje piórem. Z drugiej strony nie ucieka w banalny sentymentalizm i nawet, gdy pisze o śmierci poszczególnych zwierząt, to stara się zachować profesjonalny obiektywizm. Ilość źródeł oraz bliski związek z badaczką przyrody znacząco wpłynęły na merytorykę książki. Autor zwraca też uwagę, na to jak prowadzona jest medialna dyskusja o wilkach i jak wielkie znaczenie ma w niej użycie słów w Taki sposób, by kreowały ściśle określony wizerunek.

   „Wilki” Adama Wajraka to pod wieloma względami ważna książka. Przeciętnemu człowiekowi, który wilka kojarzył z negatywnymi postaciami z bajek oraz z doniesień medialnych o kolejnych zagryzionych owcach pozwala spojrzeć na to niezwykłe zwierzę z zupełnie innej perspektywy. Pomaga zrozumieć istotę wilczej rodziny oraz niezwykłą biologię gatunku. To w końcu świetnie napisana książka o najstarszym europejskim lesie, ostoi zwierzęcia, które w równym stopniu przeraża, co fascynuje.